Pressetext:
Danuta Karsten realisiert ein monumentales Kunstwerk in Warschau
Stałość w ulotności /Das Beständige im Flüchtigen, 2020
Transparente Kunststoffschläuche mit Atemluft gefüllt
Ø 52m x H 52 m
Wolskie Rotundy, Warszawa, PL
1. Die Künstlerin
Die polnisch-deutsche Künstlerin Danuta Karsten, geboren 1963 in der Nähe von Danzig, heute im Ruhrgebiet lebend und arbeitend, hat in Warschau eine spektakuläre Installation geschaffen. In der Wolskie Rotunde, einem ehemaligen Gasometer, hat die Künstlerin ein gleichermaßen monumentales wie subtiles Werk geschaffen.
Bekanntgeworden ist die Künstlerin durch großangelegte Rauminstallationen, die sich immer auf die Gegebenheiten des Raumes und des Ortes beziehen, ohne diese zu überwältigen oder gar zu übertrumpfen. Sie benutzt dafür überwiegend Gebrauchsmaterial, das außerhalb der Kunst praktische Funktionen erfüllt. Ihr gelingt es, große Räume nicht nur zu bewältigen, sondern ihnen auch eine neue Anmutung und gegenwärtige Präsenz zu verleihen, ihre Bedeutung zu erweitern und zu steigern.
2. Der Ort
In der polnischen Hauptstadt bespielt Danuta Karsten einen ehemaligen Gasometer. Erbaut wurde die Wolskie Rotunde 1888/1912 in einem historistischen Stil. Charakteristisch ist die stark und ambitioniert gegliederte Backsteinfassade, hinter der die Technik mit den Teleskopzylindern versteckt wurde. Erhalten ist die Fassade mit den zahllosen, eigentlich funktionslosen Fensteröffnungen. In den 1970er-Jahren wurde die Gaseinlagerung beendet. Seitdem wurde das Gebäude sporadisch für unterschiedliche Aktivitäten genutzt. Das Gebäude steht heute unter Denkmalschutz.
Die Künstlerin entdeckte die Wolskie Rotundy im Sommer 2019, war von ihr sofort fasziniert und es entstand der Wunsch, eine Installation im Leerraum des Gebäudes zu realisieren.
Ihr gelang es, alle Beteiligten von ihrer Idee zu überzeugen.
3. Das Werk
Mit vielen freiwilligen Helfern realisierte Danuta Karsten das Werk innerhalb von zwei Wochen im Juli 2020. Es besteht aus 240 transparenten Kunststoffschläuchen mit einer Länge von jeweils 104 Metern und einem Durchmesser von ca. 3,5 cm. Die Schläuche sind im Raum verspannt und wurden mit Atemluft gefüllt.
Sie konturieren eine einfache, gleichwohl überdimensionale stereometrische Form, einen Kegelstumpf, in dem die dazugehörige Kegelspitze steckt, die wiederum die absolute Mitte markiert. Mit dieser Figur füllt das Werk den gesamten Innenraum des Gasometers von der Kuppel bis zum tiefergelegten Boden aus. So sehr die Dimensionen dieses ortsspezifischen Werkes von der Industriearchitektur vorgegeben sind, so sehr enthüllt der künstlerische Eingriff mit seiner eigenen Form ungeahnte Qualitäten des historischen Raumes.
Die vorgestellte Installation ist die Doktorarbeit der Künstlerin. Diese wurde 2019 an der Fakultät für Graphik der Akademie der bildenden Künste in Warschau eröffnet. Seit Januar 2020 begann die Künstlerin mit der Gestaltung des Werkes. Sie untersucht die Vergänglichkeit von Orten, indem sie diese kurz am Beispiel realisierter Installationen materialisiert, die in Beziehung zu Erinnerungen an Orte und Reaktionen ihrer eigenen und der des Publikums stehen.
4. Die Wirkung
Trotz seiner Größe und des klar umschriebenen Volumens wirkt das Werk eher zart und fragil. Die transparenten Schläuche ziehen sich wie Linien einer Zeichnung durch den Leerraum und füllen ihn mehr assoziativ als tatsächlich physisch. Und trotz dieser strengen geometrischen Form erscheint das Werk höchst lebendig. Jeder Lufthauch versetzt es in eine leichte Bewegung und erzeugt leise Töne. Damit setzt es sich in ein spannungsvolles Verhältnis zur historisch-statischen Gebäudeform. Die Vergangenheit hat sich an einer lebendigen Gegenwart zu bewähren.
Die Großform, mit dem das Volumen erfasst und eindeutig konturiert wird und die deutliche Zentrierung, bewahrt dennoch eine organische Anmutung. Die Wirkung entsteht nicht durch physische Masse, sondern durch tatsächliche wie auch virtuelle Raumbewegung. So evoziert eine geringe Materialpräsenz ein Maximum an lebendiger Raumwirkung.
Die Jahres- und Tageszeiten bestimmen die Erscheinung des so gestalteten Raumes. Er wird für den Betrachter zu einem unmittelbar erlebbaren Ereignis. Raum und Zeit verschmelzen in der permanenten Veränderung des Lichtes. Der Raum atmet, so wie der Betrachter seine Leibhaftigkeit in Beziehung setzt zum Ganzen des überwältigenden Raumkörpers.
Mit dem Eingriff von Danuta Karsten entsteht eine neue Aura des Raumes, ein „Hier und Jetzt", das diese Kathedrale der Industrie zu einem Sakralraum macht. Das Erhabene bekommt eine konkrete Gestalt, die über sich hinausweist. Die absolute Konzentration überwindet die bloße Zerstreuung, das Helle das Dunkle.
Mit diesem Werk hat die Künstlerin ihr Meisterwerk geschaffen, dessen Wirkung schlicht als überwältigend bezeichnet werden muss.
5. Die Daten
Danuta Karsten
Stałość w ulotności /Das Beständige im Flüchtigen
2020
240 transparente Kunststoffschläuche je 104 m mit Luft gefüllt
Gesometer Ø 52m x H 52 m
Wolskie Rotundy, Warzawa
ul. Pradzynskiego 14
Warschau-Wola
Zu besichtigen ab 20.9. 2020,
Besichtigung der Rotunde: 6zl
6. Organisation, Danksagung
Die Künstlerin dankt für die Unterstützung ihres Vorhabens folgenden Personen und Institutionen:
Organisator, Sponsoren: Wolskie Rotundy
Fundacja Rodziny Biernackich
Pojecie o wobrazeniu
Mitorganisator: Fakultät für Graphik der Akademie der bildenden Künste in Warschau, Promotor Prof. Piotr Smolnicki
Sponsoren: Van den Blocke, Maremix, R Works
Darüber hinaus haben viele Freiwillige mitgeholfen, das Werk zu realisieren. Ihnen sei hiermit ein herzlicher Dank ausgesprochen.
Tekst prasowy:
Danuta Karsten realizuje monumentalne dzieło sztuki w Warszawie
Stałość w ulotności, 2020
przezroczyste rękawy z tworzywa sztucznego, o średnicy 3,5 cm, wypełnione wydechem artyski i mieszkancow Warszawy,
Ø 52 m × wys. 52 m
Wolskie Rotundy, Warszawa
1. Artystka
Danuta Karsten stworzyła w Warszawie niezwykle spektakularną instalację w Wolskich Rotundach, na terenie byłej gazowni, zatytułowaną „Stałość w ulotności".
Danuta Karsten to artystka polsko-niemiecka, urodziła się w roku 1963 w Małej Słońcy (okolice Gdańska), dziś mieszka i tworzy w Zagłębiu Ruhry. Z wykształcenia rzeźbiarka, jej domeną i swoistą specjalizacją są instalacje site specific, aranżujące wybrane przestrzenie, przeformułowujące je. Stara gazownia jest kolejną destynacją artystki, obiekt gości instalację zarazem monumentalną – wyraża to gabaryt formy, jak i delikatną – poprzez ulotność tworzywa.
Materiały, które wykorzystuje do pracy, mają pierwotnie charakter użytkowy, nie są typowym materiałem plastycznym. Specyficzna modyfikacja i nadanie formy tworzywom pozwala na opanowanie dużych przestrzeni, na rozszerzenie znaczeń miejsca, zmultiplikowaniu konotacji i interpretacji. Lokalizacja, architektura i przebieg światła odgrywają integralną rolę w projektowanym przestrzennym dziele. Rzeźby malowane w przestrzeni są zazwyczaj wielowymiarowe, ale nigdy przytłaczające. Obezwładnienie odbywa się subtelnie.
2. Miejsce
Danuta Karsten w stolicy Polski pracowała z obiektem starej gazowni. To znane mieszkańcom Warszawy Wolskie Rotundy. Spory obiekt został opanowany planem rzeźby zrobionej z powietrza.
Wolskie Rotundy zbudowano w latach 1888-1912. Zwane warszawskim Koloseum, najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Woli. Okrągłe obudowy na zbiorniki gazu znajdują się na tyłach gazowni. Rotundy posiadają ciekawą dekorację neoromańską. W latach 70. XX wieku zaprzestano produkcji i składowania gazu. Bez tej funkcji obiekt wydaje się wolnostojącą skorupką.
Architektura budynku jest mocna, charakterystyczna. Gazowe zbiorniki znajdowały się za strukturą ceglanej fasady. Jest ona wręcz ażurowa - ma niezliczone otwory na okna. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków.
Owe ceglane kolosy zachwyciły artystkę perfekcyjną cylindryczną formą i monumentalną architekturą. Odkryła Wolskie Rotundy latem roku 2019; zafascynowała się nimi niemal natychmiast i zrodził się w niej pomysł stworzenia instalacji w pustej przestrzeni budowli.
Projekt zakładał napełnienie tej imponującej architektury własnym wydechem oraz wydechem warszawiaków zamkniętych w rękawach z folii:
„Linie z rękawów będą dzięki termice rotundy cały czas się poruszały, będą reagowały na każdy podmuch wiatru, na temperaturę, na ciśnienie atmosferyczne, a światło dopełni swoim różnorodnym obliczem instalację".
To pierwsza taka inicjatywa na terenie Wolskich Rotund. Wernisaż będzie datą pierwszego udostępnienia obiektu do zwiedzania.
3. Dzieło
Przy pomocy licznych wolontariuszy Danuta Karsten zrealizowała swoje dzieło w ciągu dwóch tygodni w lipcu 2020. Składa się ono z 240 przezroczystych plastikowych rękawów o długości 104 metrów każdy i średnicy ok. 3,5 cm. Rękawy są zawieszone w przestrzeni pomieszczenia i zostały wypełnione wydychanym powietrzem.
Tworzą spójną instalację, kontur stereometrycznej formy. Ścięty stożek, narysowany powietrznymi rękawami, wyznacza zarówno środek instalacji, jak i rotundy.
Instalacja wypełnia całe wnętrze budowli, od jej kopuły po obniżoną podłogę.
Wymiary tego związanego ściśle z miejscem dzieła są zdefiniowane przez przemysłową architekturę, a ingerencja artystyczna i jej unikalna forma odkrywają niespodziewane cechy historycznej przestrzeni miejsca.
Prezentowana instalacja jest pracą doktorską artystki. Przewód doktorski został otwarty na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w 2019 roku. Od stycznia 2020 r. artystka rozpoczęła projektowanie dzieła. Bada uchwycenie efemeryczności miejsc przez krótkie jej materializowanie na przykładzie zrealizowanych instalacji, będącymi w relacji ze wspomnieniami miejsc oraz reakcjami własnymi i publiczności.
4. Efekt/ działanie
Dzieło sprawia wrażenie delikatnej i kruchej materii, stworzone jest z pracy oddechu. Jest jednocześnie ogromne, przepastne, o skrupulatnie matematycznie wyliczonej objętości.
Przezroczyste rękawy kreślą pustą przestrzeń niczym linie rysunku, wypełniając ją bardziej asocjacyjnie niż fizycznie. Praca jest dosadna i zwiewna zarazem. Mimo swojej ścisłej geometrycznej, uporządkowanej postaci dzieło wywołuje niezwykłe wrażenie żywotności. Nawet najdrobniejszy powiew powietrza wprawia je w lekki ruch, wywołuje ciche dźwięki.
Sztuce wyznaczone zostało miejsce w pełnej napięcia relacji dawne – współczesne. A praca działa i reaguje żywo względem historyczno-statycznej formy budowli.
Artystka zachowała swój charakter pisma, kreując format instalacji. Wpisała swoje nowe dzieło w zastany obiekt, ustaliła nowe konotacje. Rzeźba niebywale konturuje oraz wyraźnie centruje zawartość rotującej przestrzeni. A budowla nadal zachowuje organiczny urok, jej charakter jedynie przeformułował się. Istotą pracy jest ruch przestrzeni, integracja fizycznych form z obiektem. Obecność minimalnej ilości materii prowokuje zmultiplikowany efekt przestrzenny.
Pory roku i dnia określają wygląd miejsca. Rotunda jest utkana z szeregów miejsc po oknach. Światło przez nie wpadające bezpośrednio decyduje o obliczu tak zaprojektowanej przestrzeni. Światło dla widza staje się bezpośrednio doświadczalnym zdarzeniem. Przestrzeń i czas zlewają się w jedno w ciągłej, zmiennej grze światła. Przestrzeń oddycha zgodnie z relacją, jaką cielesność patrzącego przybiera wobec całości imponującej bryły pomieszczenia.
Ingerencja Danuty Karsten tworzy w obiekcie nową aurę, nowe „tutaj i teraz". Przemysłowa katedra zmienia się w przestrzeń prawdziwie sakralną. Wzniosłość nabiera konkretnej formy, która wykracza poza własną swoistość. Absolutne skupienie pokonuje rozproszenie – jasność pokonuje ciemność.
Danuta Karsten stworzyła obezwładniające dzieło, zapierające dech w tym warsztacie pracy twórczej na Woli.
5. Dane
Danuta Karsten
„Stałość w ulotności", 2020
240 przezroczystych rękawów z tworzywa sztucznego wypełnionych powietrzem
Wymiary: Ø 52m × wys. 52 m
Wolskie Rotundy, Warszawa
ul. Prądzyńskiego 14
Warszawa – Wola
Wystawa otwarta od 20.09.2020,
Zwiedzanie Rotundy: 6zl.
6. Organizacja, podziękowania
Artystka dziękuje za wsparcie przedsięwzięcia następującym osobom i instytucjom:
Organizator i sponsor: Wolskie Rotundy
Fundacja Rodziny Biernackich
„Pojęcie o wyobrażeniu"
Współorganizator: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie- Wydział Grafiki /Promotor prof. Piotr Smolnicki
Sponsorzy: Van den Blocke, Maremix, R Works
W realizacji przedsięwzięcia pomagali też liczni wolontariusze. Serdecznie im dziękuję.